Dilatasyon; Fransızca “dilatation” kelimesinden Türkçeye geçmiş olup fiziksel anlamda genleşme, genişleme anlamı taşımaktadır. Özellikle tıp, inşaat ve fizik alanlarında sıkça kullanılan bir terimdir.
Dilatasyon derzi; büyük boyutlu veya değişik geometrik şekillere sahip yapıların deprem, farklı oturma, sıcaklık ve titreşim gibi etkenlerden en az seviyede etkilenebilmesi ve yapının bir bütün olarak zarar görmesinin önüne geçilebilmesi adına belirli bir genişlik ve uzunluktan sonra yapının bölümlere veya parçalara ayrılması işlemine denir.
Binalarda uygulanacak dilatasyon derzleri yapıyı temelinden çatısına dek ayırarak farklı iki veya daha fazla blok oluşmasını sağlar.
Yapıların tek parça olarak inşa edilmesi her ne kadar ideal ve istenen bir durum olsa da, bazı yapıların geometrik şekilleri ve boyutları sebebiyle yukarıda belirtilen etkilere maruz kalacağı da aşikardır. Bu tehlikeli etkilerin önüne geçilebilmesi amacıyla yapılar dilatasyon derzleri ile parçalara ayrılarak her birinin bağımsız çalışması ve olumsuz gerilmelerin bir diğer bölüme geçmesinin önlenmesi amaçlanır.